Het is treurig om onwetend te zijn, maar het is vreselijk om laf en verdorven te zijn
*rond 1520, Riom (Auvergne) – † 23 dec 1559, Parijs
Vlak voor zijn terechtstelling las hij het Franse parlement dat hem ter dood veroordeelde stevig de les. Door de oren te laten hangen naar de kliek rond de koning werd het land alleen maar burgeroorlogen binnen gesleurd. Voltaire bewonderde twee eeuwen later de moedige toespraak. De Franse politiek was er nog niet veel beter op geworden.
Anne du Bourg was de eerste Fransman uit hogere kringen die om zijn protestantse opvattingen op de brandstapel kwam. Halverwege de vijftiende eeuw was, aangevuurd door Calvijn vanuit Genève, de evangelische beweging in Frankrijk ondanks brandstapels gegroeid tot een derde van de bevolking. In 1558 weerklonken de Psalmen ‘op z’n Geneefs’ in de straten van Parijs. Du Bourg, een vriendelijk man, hoogleraar in de rechtsgeleerdheid in Orléans, had bij zijn benoeming tot geestelijk raadsheer in het parlement van Parijs nog de wijding als deken gekregen. Maar ook hij verdiepte zich in theologische vragen. En op Pasen 1559 ging hij bij de protestanten naar het Avondmaal. Een maand later kwam er voor het eerst in het geheim vlakbij Parijs een synode bijeen. Die stelde onder meer een Geloofsbelijdenis op die enkele jaren later ook de basis zou worden voor de Nederlandse. In juni kwam koning Hendrik II het parlement vertellen dat er nu toch echt streng opgetreden moest worden tegen die protestanten. Du Bourg verdedigde hen. Bovendien leverde hij kritiek op het hof: dat kon een puntje zuigen aan de zuiverheid van de protestantse gemeenschap!
Nog tijden de zitting werd hij gevangengenomen. Hij weigerde te tekenen voor de roomse opvatting van de werkelijke tegenwoordigheid van Christus in het Avondmaal. De bisschop van Parijs ontnam hem zijn ambtelijke waardigheid. Op de paus wilde du Bourg zich niet beroepen: ‘die antichrist’. In de Bastille werkte hij aan een geloofsbelijdenis. Zijn ondertekening op 13 december van een dubbelzinnige belijdenis herriep hij enkele dagen later weer. Keurvorst Frederik III van de Palts wilde hem wel als professor in Heidelberg beroepen. Toen dat bekend werd, werd het proces verhaast. Nog op de dag van zijn veroordeling werd hij opgehangen.
De burgeroorlogen kwamen er en zouden Frankrijk wel dertig jaar teisteren. Met als dieptepunt de bloedige Bartolomeüsnacht van 1572 waarin 25.000 Hugenoten om het leven werden gebracht.
Politiek en integriteit vormen nog steeds vaak een moeilijke combinatie.