Mijn hart is van U, maak het nu van binnen krachtig en sterk, in Jezus’ dienst aan het werk
*24 november 1715, Kunewald (Moravië) – † 21. Mai 1760, Herrnhut
Was zij de eerste vrouwelijke protestantse bisschop? Anna Nitschmann behoorde tot de Moravische protestanten van de Broeder-Uniteit die op de vlucht voor de lange arm van het Habsburgse rijk neerstreken op het Saksische landgoed van graaf von Zinzendorf (1700-1760) en daar onder zijn leiding een bijzondere geloofsgemeenschap werden: de Hernhutters.
Liederen speelden al een belangrijke rol in het Piëtisme, maar helemaal bij de Hernhutters. Zinzendorf schreef er eindeloos veel en ook Anna droeg flink bij. Ze had als 9-jarige voor haar vader en broer in de gevangenis gezongen. Op haar veertiende werd ze gekozen tot een van de hoofdoudsten van de gemeenschap. De leefgemeenschap met andere ongehuwde zusters onder haar leiding heette een ‘koor’. Onder Zinzendorf werd op Herrnhut gestreefd naar een eigentijdse vertaling van de idealen van de eerste christengemeente. Mannen en vrouwen leefden in parallelle verbanden. De scholen van zusters moesten ‘profetenscholen’ zijn, niet alleen gericht op leren spinnen en weven maar ook op actieve deelname aan het zendingswerk. Pioniersgeest werd gecombineerd met ondernemerschap.
Uit haar liederen blijkt hoe Anna leefde ‘in het bloed uit de zijde van het Lam’. De liefde van Christus maakte haar een ‘opgewekte’ ziel die ook anderen graag ‘in hun kracht’ zette. Ze weigerde bij herhaling te trouwen, ze bleef ‘bruid van het Lam’. Toen ze wilde kiezen voor een leven van meditatie en gebed maakte Zinzendorf haar gouvernante van een dochter. En rond 1740 werd zij meegestuurd in een missie naar Pennsylvania. De datum van haar aankomst daar werd lang gememoreerd. Ze zag in de nieuwe kolonie veel ‘verlangen naar verlossing’ en wist onderlinge verbindingen te leggen tussen groepen emigranten. Ze trad er op als voorganger, richtte een ‘zusterkoor’ op en stond aan de wieg van een school. Ze begeleidde Zinzendorf op een riskante tocht naar een opperhoofd van een inheemse stam.
Weer terug in Europa werd ze de leider van de vrouwentak van de Hernhutters, de Moeder naast ‘Papa’ bisschop von Zinzendorf. Ze maakte inspectiereizen langs verschillende gemeenten. Een keer zat ze gevangen. Na het overlijden van zijn eerste vrouw werd zij Zinzendorfs tweede echtgenote. Over het huwelijk werd geheimzinnig gedaan. Vanwege het standsverschil? Ze stierven kort na elkaar. En al snel werden allerlei sporen van haar leiderschap uit de annalen gewist. Net als bij de eerste christengemeente gaf de volgende generatie toe aan de sociale druk om het bij een traditioneler rollenpatroon te houden.