Wij vrouwen moeten heel maken wat de oorlog kapot heeft gemaakt en de slachtoffers helpen hun geloof in de mensheid terug te krijgen
*26 maart 1888, St. Petersburg – † 4 maart 1948 Cambridge, Massachusetts (VS)
Vanwege haar lengte, blauwe ogen en blond haar werd ze ‘de engel van Siberië’ genoemd, maar vooral omdat ze als verpleegster zo toegewijd was aan haar patiënten vol ontberingen. Ze werkte in een kamp van Duitse en Oostenrijke krijgsgevangenen in Siberië, kort na het einde van de Eerste Wereldoorlog. Tachtig procent van de krijgsgevangen kwam om van de kou, honger, tyfus en andere kwalen. Na een eerste bezoek in 1915 aan Siberië samen met een vriendin had zij een hulporganisatie opgezet om dit tij te keren.
Haar vader was Zweeds militair attaché en later in de rang van generaal de ambassadeur van Zweden in St. Petersburg. Ze had een onderwijsopleiding gevolgd, maar bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog was ze vrijwilligster voor het Rode Kruis geworden. Ook na de Russische Revolutie van 1917 bleef ze haar werk doen, ondanks een verbod van de autoriteiten. Het leverde haar een arrestatie op wegens spionage. Ze werd zelfs ter dood veroordeeld. Maar dit vonnis werd niet uitgevoerd en ze werd vrijgelaten. Ze schreef een boek over haar ervaringen, emigreerde naar Duitsland en zette zich in voor oorlogswezen en teruggekeerde krijgsgevangenen. Ze maakte een succesvolle tournee door de Verenigde Staten om fondsen te werven. In Duitsland kocht ze onder andere een molen met landerijen, voor resocialisatie. Het kwam bij de gierende inflatie in de twintiger jaren goed uit dat er voedsel verbouwd werd.
In 1929 trouwde ze en in 1933 vertrok ze vanwege het werk van haar man met hem naar de VS. Ook daar konden Duitse immigranten, vaak op de vlucht, op haar grote inzet en praktische steun rekenen. Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog begon ze aan fondsenwerving voor hongerende vrouwen en kinderen in Duitsland. Ze is herhaaldelijk voorgedragen voor de Nobelprijs voor de vrede en kreeg talloze eerbewijzen.
De theoloog Paul Tillich schreef over haar: ‘Het is een kostbaar geschenk om een mens te ontmoeten waarin de liefde – en dus God – zich zo overweldigend openbaart. Haar leven was het onweerlegbare bewijs voor de waarheid dat liefde de meest volmaakte zijnsmacht is, ook in een van de donkerste, meest vernietigende en gruwelijkste eeuwen sinds het begin van de mensheid.’
(2022)