Het gaat om een mentaliteitsverandering. Een cultuur en een kerk verander je niet in een handomdraai.
*2 juli 1920, Vlaardingen – † 21 april 2011, Nijmegen
In 2021 laaide er een discussie op over seksisme in onze kerk(en). Menig vrouwelijke predikant krijgt nog regelmatig vernederende opmerkingen te horen. Aan Catharina (Tine) Halkes heeft het niet geleden, tien jaar daarvoor overleden en in ons land vanaf de jaren ’60 het boegbeeld van de feministische theologie.
Ze had juichend op het plein gestaan toen in 1962 in Rome het Tweede Vaticaans concilie geopend werd die een nieuwe wind door de rooms-katholieke wereldkerk zou laten waaien. Met haar boek Storm na de stilte (1964) kwam ze in de voorhoede van de vrouwenbeweging. Ze was afkomstig uit een welgesteld katholiek middenstandsmilieu. Maar theologie studeren was er voor rooms-katholieke meisjes eind jaren ’40 niet bij geweest. Ze had Nederlands gestudeerd, maar kreeg toch een aanstelling aan de Katholieke Universiteit Nijmegen (nu Radboud universiteit). Na een Amerikaans eredoctoraat voor haar publicaties en haar optreden werd ze hoogleraar Feminisme en Christendom, de eerste in Europa. Als lobbyiste en vergadertijger richtte ze haar pijlen op de kerk en op de universiteit, vechtend om serieus genomen te worden. Ze wilde een spoor nalaten, waarop anderen konden verder gaan. En ook na haar emeritaat in 1987 bleef ze actief en groeide ze verder uit tot de grande dame van de feministische theologie. De eretitel ‘kerkmoeder’ beviel haar wel. Ze had geen last van grote bescheidenheid. ‘Het is goed om naast al die kerkvaders ook kerkmoeders te hebben. Ik ben een warm voorstander van alles wat we kunnen doen om het vrouwelijke gezicht van de kerk en van God op te waarderen.’
Ze is getrouwd geweest en gescheiden. Er is sprake van een intieme relatie met een priester. Haar laatste boek heette: En alles zal worden herschapen: gedachten over de heelheid van de schepping in het spanningsveld tussen natuur en cultuur (1995).
Er is een fonds naar haar genoemd. Dat bevordert met lezingen en subsidies feministische theologie. Dat zal nog wel een tijd nodig zijn. De eerste vrouwelijke paus is nog heel ver weg. En zou er misschien een verband kunnen zijn tussen seksistische opmerkingen en de verknochtheid aan mannelijke taal voor het Godsgeheim, het liefst met hoofdletter, in Bijbelvertalingen, liederen en gebeden?